नेपाललाई १० वटा ब्लकमा विभाजन गरेर ३५ वर्ष अघि नै पेट्रोलिय पदार्थको सम्भाव्यता बारे अध्ययन सुरु भएको थियो । त्यसबेला अमेरिकी टोलीले नेपालमा पेट्रोलिय पदार्थको सम्भावना भएको प्रारम्भिक निचोड निकाले पनि अध्ययन अनुसन्धानको काम अघि बढ्न सकेको थिएन ।मैले मन्त्रालयको जिम्मेवारी लिएपछि खानीको अध्ययन तथा अनुसन्धान गर्न अन्तारष्ट्रिय रुपमा आह्वान गरेअनुुसार चीन सरकारले चासो देखायो । अरु मोडेलमा भन्दा सरकार–सरकारबिच सहमति गरेर काम गर्ने निचोडमा पुगेपछि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको चीन भ्रमणका क्रममा दुई देशबिच खानीको अध्ययन तथा उत्खनन्का गर्ने सहमति भयो ।
सहमतिअनुसार गएको मे १ तारिखमा चिनियाँ अनुसन्धान टोली नेपाल आयो । चिनियाँ टोलीले पहिलो चरणमा तीन ठाउँको विस्तृत अध्ययन प्रतिवेदन तयार पार्नेगरी काम थालेको छ । टोलीले खानी तथा भूगर्व विभागले तयार पारेको प्रतिवेदनका आधारमा मोरङ, दैलेख र लुम्बिनी पहिलो चरणमा अध्ययन गर्नेछ ।
दैलेखको स्थलगत अध्ययनपछि अनुसन्धान टोली मंगलबारबाट मोरङको बाहुनीमा अध्ययन थालेको छ । प्राविधिक टोलिले दिएको जानकारीअनुसार बाहुनीमा पेट्रोलिय पदार्थको ठूलो भण्डारणको सम्भावना देखिएको छ । त्यहाँबाट व्यवसायीक रुमपै निकाल्न सकिने उनीहरुको भनाई छ ।
त्यसबाट हामी उत्साहित छौं । बाहुनीपछि लुम्बिनमा अध्ययन थालिनेछ । तीन वर्षभित्र विस्तृत अध्ययन नै सकेर व्यवसायीक हिसाबले पट्रोलिय पदार्थ निकाल्न सकिने जानकारी सम्भावना रहेको टोलीले मलाई बताएको छ । हामीले पनि सरकारका तर्फबाट त्यसलाई अघि बढाउन प्रतिबद्धता जाहेर गरिसकेका छौं ।
त्यसका लागि चाहिने आर्थिक जोहो गर्न मैले प्रधानमन्त्री र अर्थमन्त्रीसँग पनि कुरा गरेको छु, उहाँहरु त्यसका लागि सकारात्मक हुनुहुन्छ । दैलेख र मनाङमा मिथेन ग्यास खानी रहेको लगभग निश्चित भइसकेको छ । त्यसलाई सिलिण्डरमा भरेर एक ठाउँबाट अर्को लैजान सकिन्छ ।
तर, काठमडौंभित्र ठूलो परिणाममा ग्यासको भण्डारण रहेपनि त्यसलाई सिलिण्डरमा भर्न नसकिने भएकाले प्रधानमन्त्रीले भने जस्तै पाइपबाट घर घरमा पुर्याउने गरी काम थालेका छौं । विश्वका धेरै देशमा पाइबाटै ग्यासमा विरण भएको छ । चीनमा त चार हजार किलोमिटरको दूरीबाट पाइपमा ग्यास ल्याएर प्रयोग गरिएको छ । जाइकाले २५ वर्षअघि गरेको अध्ययन अनुसार काठमाडौं उपत्यकामा ७२ ठाउँबाट ग्यास निकाल्न सकिन्छ ।
उपत्यकामा ३१ करोड घनमिटर ग्यास रहेको जाइकाको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । तर, काठमाडौंमा खनिएका गहिरा इनार, ट्युवेल, बोरिङबाट पनि खेर गइरहेको प्राविधिकहरुले बताएका छन् । जुन ग्यासले ० दशमलव ७५ घनमिटरका दरले २० हजार परिवारले ५० वर्षसम्म प्रयोग गर्न सक्छन् । ग्यास निकाल्नको लागि इमाडोल र पचलीमा काम सुरु भएको छ ।
– उद्योगमन्त्री सोमप्रसाद पाण्डेसँग प्रकाश ढकालले गरेको कुराकानीमा आधारित
 |
